จิตสำนึกเพื่อส่วนรวม
การที่มนุษย์ได้พัฒนาตนเองจากความเป็นสัตว์โลกที่ป่าเถื่อนและเห็นแก่ตัวมาเป็นสัตว์สังคม
ทั้งยกระดับเผ่าพันธุ์เป็นสัตว์สังคมชั้นสูง และสัตว์ประเสริฐ
อันเป็นเหตุผลสำคัญที่ทำให้ดำรงเผ่าพันธุ์ได้อย่างแพร่หลาย ไม่สูญพันธุ์ไปเหมือนกับสัตว์บางชนิด
ก็เพราะมนุษย์มีคุณสมบัติพิเศษนั่นก็คือ การมีจิตสำนึกที่ดีเพื่อส่วนรวม
จิตสำนึกเพื่อส่วนรวมโดยทั่วไปนั้น หมายถึง
การมีความรับผิดชอบต่อสังคมหรือการให้ความสำคัญกับส่วนรวม
หรือสิ่งอันเป็นสาธารณะสมบัติ เช่น ป่าไม้ แม่น้ำลำธาร ทางสาธารณะ สวนสาธารณะ
ไฟฟ้าสาธารณะ ทางหลวง ตลอดจนของหลวงและประเทศชาติบ้านเมือง เป็นต้น
ไม่เห็นแก่ตัวทำลายล้างให้จนเสียหายเสื่อมโทรม สูญสิ้น ในทัศนะของพระพุทธศาสนานั้น
จิตสำนึกเพื่อส่วนรวมหมายถึง จิตที่ประกอบด้วยความเอื้อเฟื้อเกื้อกูล หรือความคิดที่มุ่งที่จะทำแต่ประโยชน์เกื้อกูลทั้งแก่ตนและผู้อื่น
ตลอดจนสาธารณะทั่วไป โดยมีเมตตาจิต (ปรารถนาดี) และกรุณาจิต
(ความคิดร่วมด้วยช่วยแก้ปัญหา) เป็นพื้นฐาน
ผู้ที่ปลูกจิตสำนึกเพื่อส่วนรวมให้เจริญงอกงามในจิตใจได้มากเพียงใด
ย่อมสามารถแก้วิกฤตปัญหาความเห็นแก่ตัว ทำให้เป็นคนเสียสละ อุทิศตนทุ่มเททำงานเพื่อผลประโยชน์ต่อส่วนรวม
ได้มากเพียงนั้น
การปลูกจิตสำนึกเพื่อส่วนรวม
ตามวิถีแห่งพุทธธรรม แนวทางหนึ่งก็คือ การประพฤติปฏิบัติตาม “หลักสังคหวัตถุธรรม
หรือ หลักแห่งการสงเคราะห์ ๔ ประการ” กล่าวคือ
๑.
ทาน คือการให้เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่เสียสละ
แบ่งปันสิ่งของ ตลอดถึงให้ความรู้และแนะนำสั่งสอน
ซึ่งจะช่วยแก้ปัญหาการแย่งอาหารกันกิน แย่งถิ่นกันอยู่ แย่งคู่กันสังวาส
และแย่งอำนาจกันครอบครอง ในสังคมส่วนรวมได้
๒. ปิยวาจา การกล่าวคำสุภาพ ไพเราะอ่อนหวาน
สมานไมตรี และคำที่มีแต่ประโยชน์ ซึ่งจะทำให้เกิดความรักความเคารพนับถือซึ่งกันและกัน
ซึ่งจะช่วยแก้ปัญหาความขัดแย้ง การโต้เถียง บาดหมาง และการทะเลาะวิวาทในหมู่คณะได้
๓.
อัตถจริยา การขวนขวายช่วยเหลือกิจการของหมู่คณะ ดูแลรักษาสาธารณะสมบัติของส่วนรวม
และบำเพ็ญสาธารณะประโยชน์
๔. สมานัตตตา ประพฤติตนให้เหมาะสมแก่ฐานะและภาวะที่ดำรงอยู่ปฏิบัติหน้าที่ในฐานะสมาชิกของสังคมให้ถูกต้องสมบูรณ์
มีการกล่าวว่า “วัตถุยิ่งเจริญ คนยิ่งเห็นแก่ตัวมากขึ้น” วิกฤตปัญหานี้ สามารถแก้ไขได้ด้วยการ
ปลูกจิตสำนึกที่ดีเพื่อส่วนรวม โดยยึดคติที่ว่า “อยู่เพื่อตัว อยู่แค่สิ้นลม
แต่ถ้าอยู่เพื่อสังคม จะอยู่ชั่วฟ้าดินสลาย”
การช่วยเพื่อนเหมือนช่วยเราเอง เมื่อจิตเพ่งเล็งช่วยทวนสหาย
ย่อมลดความเห็นแก่ตัวลงมากมาย ทุกทุกรายอย่าเขวี้ยงขว้างช่างหัวมัน
"""""""""""""""""""""""""""""